Skutki braku uwierzytelnienia pełnomocnictwa do przeniesienia własności nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej udzielonego poza granicami kraju.
W realiach współczesnego świata, w którym obrót prawny coraz częściej przekracza granice państw, nie należy do rzadkości sytuacja, w której pełnomocnictwo do przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce jest udzielane poza granicami kraju. W takim wypadku zastosowanie znajdzie wymóg uwierzytelnienia dokumentu przewidziany w art. 1138 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, dokument dotyczący przeniesienia własności nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej powinien być uwierzytelniony przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny.
W praktyce stosowania powyższej regulacji zdarza się, iż sądy oraz notariusze wywodzą z samego faktu uwierzytelnienia dokumentu zbyt daleko idące wnioski, uznając m.in., iż uwierzytelnienie zagranicznego dokumentu potwierdza zgodność czynności prawnej (np. faktu umocowania pełnomocnika) z prawem obowiązującym w miejscu sporządzenia tego dokumentu. Tytułem przykładu można wskazać na spotykany niekiedy błędny pogląd jakoby samo zamieszczenie przez konsula na dokumencie obejmującym pełnomocnictwo do przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce klauzuli o stwierdzeniu o zgodności tego dokumentu z prawem miejsca jego wystawienia uprawniało do przyjęcia, że forma tego pełnomocnictwa była wystarczająca w świetle obowiązującego tam prawa materialnego.
Tymczasem zamieszczona przez konsula klauzula nie dotyczy treści czynności prawnej objętej dokumentem a stanowi jedynie potwierdzenie czysto formalnej zgodności dokumentu z prawem miejscowym (np. tego, że podpis pod pełnomocnictwem został poświadczony przez właściwy organ). Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach podkreślił, iż uwierzytelnienie zagranicznego dokumentu nie rozstrzyga w sposób wiążący dla polskiego sądu o zgodności czynności prawnej stwierdzonej takim dokumentem z prawem obowiązującym w miejscu jej dokonania. Oznacza to, że pomimo uwierzytelnienia dokumentu przez konsula, sąd i tak ma obowiązek ustalić treść prawa obcego w stosownym zakresie i ocenić, czy czynność prawna spełnia zawarte w nim wymagania (por. uchwała SN z 13.04.2007 r, III CZP 21/07, OSNC 2008, nr 3, poz. 34, wyr.SN z 31.05.2012 r., IV CSK 419/11, OSP 203, z. 7-8, s. 569 i n.).
Logiczną konsekwencją wskazanego wyżej charakteru prawnego uwierzytelnienia dokumentu, o którym mowa w art. 1138 zdanie drugie Kodeksu postępowania cywilnego jest to, że jego brak na dokumencie pełnomocnictwa do przeniesienia własności nieruchomości nie przesądza o braku skuteczności tego pełnomocnictwa do przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone przez Sąd Najwyższy, który z wyroku z dnia 31.05.2012 r., (IV CSK 419/11, OSP 203, z. 7-8, s. 569 i n) wskazał, iż samo stwierdzenie wadliwości uwierzytelnienia pełnomocnictwa udzielonego poza granicami kraju nie pozwala jeszcze na uznanie, że pełnomocnik nie był umocowany do zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości położonej w Polsce.
Autor: r.pr. Paweł Helta
